Uluslararası Ticarette
Teslim Şekilleri

Uluslararası ticarette malların tesliminin nerede yapılacağı, masrafların kim tarafından karşılanacağı, sigorta ve taşıma sözleşmelerinin yapılıp yapılmayacağı gibi alıcı ve satıcının yükümlülüklerinin net olarak belirlenmesi büyük önem taşır.

Bu konuda en önemli yardımcı kaynaklardan biri, Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) tarafından yayımlanan INCOTERMS'tir (International Commercial Terms - Uluslararası Ticari Terimler). INCOTERMS, alıcı-satıcı arasındaki sözleşmelerde kullanılan ve tarafların sorumluluklarını belirleyen uluslararası kabul görmüş kurallar bütünüdür.

ICC tarafından en son yayımlanan INCOTERMS 2010'a göre, uluslararası ticarette 11 farklı teslim şekli bulunur ve bunlar iki ana sınıfa ayrılır:

• Tüm Taşıma Türlerini Kapsayan Kurallar: EXW, FCA, CPT, CIP, DAT, DAP, DDP

• Deniz ve İçsu Taşımalarına Özgü Kurallar: FAS, FOB, CFR, CIF

İşyerinde Teslim / Ex Works (EXW)

Bu teslim şeklinde satıcı, malları kendi yerinde (fabrika, depo, işyeri gibi) veya belirlenen başka bir yerde alıcının tasarrufuna bırakarak teslim eder. Satıcının malları herhangi bir taşıma aracına yükleme zorunluluğu yoktur. Malların teslim anından itibaren tüm masraf ve riskler alıcıya geçer. Bu teslim şekli, satıcı için en az yükümlülük içeren seçenektir.

Taşıyıcıya Masrafsız / Free Carrier (FCA)

Bu teslim şeklinde satıcı, malları kendi işyerinde veya belirlenen başka bir yerde, alıcı tarafından belirlenen taşıyıcıya teslim eder. Satıcı, hasar ve masrafları kendisine ait olmak üzere, malların ihracat gümrük işlemlerini tamamlamakla yükümlüdür. Teslim anından itibaren malla ilgili tüm masraf ve riskler alıcıya geçer.

Gemi Doğrultusunda Masrafsız / Free Alongside Ship (FAS)

Bu teslim şeklinde satıcı, malları belirlenen yükleme limanında, alıcı tarafından seçilen geminin doğrultusunda (örneğin bir rıhtımda veya bir mavnada) bırakarak teslim eder. Mallar gemi rıhtımına getirildiğinde veya açıkta bekleyen geminin yanına götürüldüğünde teslim edilmiş sayılır. Mallara ilişkin hasar ve masraflar, mallar gemi doğrultusuna bırakıldığı an alıcıya geçer ve alıcı bu andan itibaren tüm masraflara katlanır. Satıcı, ihracat için gerekli tüm izinleri alır ve gümrük işlemlerini tamamlar.

Gemide Masrafsız / Free On Board (FOB)

Ülkemizde en sık kullanılan bu teslim şeklinde satıcı, malları belirlenen yükleme limanında, alıcı tarafından seçilen geminin güvertesine koyduğunda veya bu şekilde tedarik ettiğinde teslim etmiş sayılır. Mallara ilişkin hasar ve masraflar, mallar geminin güvertesine geçtiği an alıcıya geçer. Satıcı, ihracat için gerekli tüm izinleri ve gümrük işlemlerini tamamlamakla yükümlüdür.

Masraflar Ve Navlun / Cost and Freight (CFR)

Bu teslim şeklinde satıcı, malları gemiye yükleyerek veya zaten bu şekilde yüklenmiş malları tedarik ederek teslim eder. Mallara ilişkin hasar ve masraflar gemide teslim anında alıcıya geçer. Satıcı, ihracat için gerekli tüm izinleri alır, gümrük işlemlerini tamamlar ve malların belirlenen varış limanına getirilmesi için taşıma sözleşmesi yaparak navlunu (taşıma ücretini) öder.

Masraflar, Sigorta Ve Navlun / Cost, Insurance and Freight (CIF)

Bu teslim şeklinde satıcı, malları gemiye yükleyerek veya bu şekilde yüklenmiş malları tedarik ederek teslim eder. Mallara ilişkin hasar ve masraflar gemide teslim anında alıcıya geçer. Satıcı, ihracat için gerekli tüm gümrük işlemlerini tamamlar ve malların belirlenen varış limanına kadar taşıma masraflarını ve navlunu öder. CIF aynı zamanda, satıcının alıcının yolculuk sırasındaki ziya ve hasar riskine karşı bir sigorta sözleşmesi yapmasını da şart koşar.

Taşıma Ödenmiş Olarak / Carriage Paid To (CPT)

Bu teslim şeklinde satıcı, malları ihracat gümrük işlemleri tamamlanmış, belirtilen varış yerine gönderilmesi için gereken taşıma sözleşmesi yapılmış ve taşıma masrafları ödenmiş olarak, bizzat seçtiği taşıyıcıya teslim eder. Hasar ve riskler, mallar taşıyıcıya teslim edildiği an alıcıya geçer.

Taşıma Ve Sigorta Ödenmiş Olarak / Carriage And Insured Paid To (CIP)

Bu teslim şeklinde satıcı, malları kendi seçtiği bir taşıyıcıya veya başka bir kişiye belirlenen yerde teslim eder. Satıcı, malların belirtilen varış noktasına kadar taşıma sözleşmesini yapar ve masrafları öder. CIP, aynı zamanda satıcının, alıcının malların yolculuk sırasındaki ziya ve hasar riskine karşı bir sigorta sözleşmesi yapmasını da gerektirir.

Terminalde Teslim / Delivered At Terminal (DAT)

Bu teslim şeklinde satıcı, malları belirlenen terminalde, gelen taşıma aracından boşaltılmış bir şekilde alıcının tasarrufuna bırakarak teslim eder. Terminal ifadesi, rıhtım, depo, konteyner sahası gibi her türlü açık veya kapalı alanı kapsar. Satıcı, malların terminale getirilmesi ve boşaltılmasına ilişkin tüm hasar ve masrafları üstlenir.

Belirlenen Yerde Teslim / Delivered At Place (DAP)

Bu teslim şeklinde satıcı, malları belirlenen varış yerinde, gelen taşıma aracından boşaltmadan alıcının tasarrufuna bırakarak teslim eder. Malların varış yerine getirilmesine ilişkin tüm hasar ve masrafları satıcı üstlenir. Satıcı, ihracat için gerekli tüm gümrük işlemlerini tamamlar.

Gümrük Vergileri Ödenmiş Olarak / Delivered Duty Paid (DDP)

Bu teslim şeklinde satıcı, malları ithalat için gümrüklenmiş ve belirlenen varış yerinde boşaltılmaya hazır şekilde alıcıya teslim eder. Satıcı, malların varış yerine getirilmesine ilişkin tüm masraf ve riskleri üstlenir. Ayrıca, hem ihracat hem de ithalat için gümrükleme işlemlerini yapmak, tüm vergileri ödemek ve gümrük formalitelerini yerine getirmekle yükümlüdür. Bu teslim şekli, satıcı için en yüksek yükümlülüğü içerir.